Sevgi ve Şiddetin Kaynağı - Erich Fromm

Erich Fromm, yirminci yüzyılın en üretken düşünürlerinden biri olarak psikoloji, sosyoloji ve felsefeyi harmanlayan kendine özgün bir yaklaşım geliştirmiştir. Sevgi ve Şiddetin Kaynağı kitabında, insandaki yıkıcılığın kökenini anlamaya çalışırken sevgi olgusunu da merkezine alır. Kitap, insan doğasının “iyi mi kötü mü olduğu” gibi eski bir soruyu yeniden tartışmaya açar; ama bunu basit bir ikilikten çıkararak çok katmanlı bir çözümleme önerir.

Fromm’a göre sevgi, doğuştan gelen bir duygu değil, öğrenilmesi gereken bir sanattır. Sevginin öğeleri arasında disiplin, sabır, sorumluluk ve saygı bulunur. Modern toplum ise, bireyi bu sanatı geliştirmekten alıkoyar. Tüketim kültürü, sevgiyi bir mülkiyet ilişkisine indirger: “Sahip olmak” üzerine kurulu bu mantıkta, sevgi bir deneyim değil, sahip olunan bir nesneye dönüşür.

Bu noktada Fromm’un düşüncesi, yalnızca psikolojik değil, aynı zamanda etik bir önermedir: insanlığın varlığını sürdürebilmesi, sevginin bir yaşam biçimine dönüşmesine bağlıdır.

Fromm’un en çok tartışılan katkılarından biri, şiddeti yalnızca içgüdüsel bir dürtü olarak görmemesidir. Freud’un ölüm içgüdüsü kavramına karşı çıkar; şiddeti kültürel, ekonomik ve tarihsel koşullar içinde ele alır. Ona göre şiddet, sevgi yoksunluğunun, yabancılaşmanın ve özgürlük korkusunun bir ürünüdür.

Şiddetin kaynaklarını incelerken, sadizmi, nekrofiliyi ve narsisizmi ayrı ayrı analiz eder. Özellikle nekrofili kavramı -ölü olana, cansız olana duyulan çekim- modern teknik uygarlığın ruhunu açıklamak için güçlü bir metafor olarak öne çıkar.

Toplumsal ve Güncel Yansımalar

Fromm’un 1970’lerde işaret ettiği sorunlar, bugün daha görünür hale gelmiştir:

• Kapitalist üretim biçimi, bireyleri sürekli rekabet içinde tutarak sevgi pratiklerini aşındırır.

• Medya ve teknoloji, şiddeti normalleştiren imgelerle insanları kuşatır.

• Politik düzen, sevgiyi “zayıflık” olarak kodlayıp şiddeti iktidarın aracı haline getirir.

Dolayısıyla Sevgi ve Şiddetin Kaynağı, yalnızca bir psikoloji kitabı değil; aynı zamanda çağdaş toplumların eleştirisi ve insanlığın geleceğine dair bir uyarı metnidir.

Sonuç yerine:

Fromm’un önerdiği çıkış yolu nettir: Sevgi, bireysel bir romantizm değil, bilinçli bir pratik, hatta kolektif bir sorumluluktur. İnsanlık, yıkıcılığın girdabından ancak sevgi sanatını öğrenerek çıkabilir. Bu sanat, bireyin kendine, başkalarına ve dünyaya karşı sergileyeceği üretken bir ilişki biçimi olarak anlaşılmalıdır.

Fromm’un kitabı, günümüz okuruna hâlâ şu soruyu yöneltir: Sevgiye yatırım yapmazsak, şiddetin normalleştiği bir uygarlıkta yaşamaya daha ne kadar dayanabiliriz?

Sevgi ve şiddetin kaynakları üzerine fikir sahibi olmak ve kendi bakış açımızı sorgulamak için mutlaka okunması, okutulması gereken bir kitap..

Hazırlayan: Fikiredebiyat Kitap Kulubü