ZORUNLU EĞİTİME HAYIR-Catherine Baker

Catherine Baker, hem bir anne hem de anarşist bir düşünür olarak, çok sevdiği kızı Marie’yi okul sistemine teslim etmemeyi tercih etti. Marie on dört yaşına geldiğinde, bu kararının gerekçelerini ona anlatmak amacıyla “Zorunlu Eğitime Hayır!” kitabını kaleme aldı.

Baker, okulun devletin çocuklara köle yetiştirmek için organize ettiği bir kurum olduğunu cesurca ortaya koyuyor. Yetişkinlerin bu sistemden başarıyla geçmelerinin, onun gerçek amacını görmelerini engellediğini vurguluyor. Ona göre okul, çocukların üzerindeki gardiyanlık işlevini üstleniyor; ebeveynlerin çalıştığı süre boyunca onları gözetim altında tutuyor, toplumsal ve ekonomik makinenin işleyişi için gerekli bilgileri öğretiyor, itaatkârlık aşılıyor, eleme yapıyor ve toplumsal rolleri belirliyor.

Okulda sezgi ve düş gücünün geliştirilmesi, yaratıcı düşüncenin beslenmesi için gerekli olan “aylaklık” alanı yok sayılıyor; onun yerine üretimi artıran, itaati sağlayan ve rekabeti körükleyen bir eğitim anlayışı hakim. Baker, bu duruma karşı bir “karşıt kültür” oluşturma çabasında olanları “Zorunlu eğitime hayır!” demeye çağırıyor. Ona göre okul, çocuğun çocuk olabileceği, gençliğin ve neşenin tam anlamıyla yaşanabileceği bir ortam sunmalı; hedefler, sınavlar ve başarı baskısı asla onun önüne konmamalıdır.

Baker ayrıca, yirmi yıl boyunca gözlemlediği bir diğer önemli gerçeği paylaşıyor: Çocukların okula karşı duyduğu nefretin giderek arttığı, öğretmenlerin ise mesleklerinin dayanılmazlığını ve öğrenciler karşısındaki tiksintiyi itiraf etmeye başladığı. Fransa’da okuma yazma oranının hiç bu kadar düşmediğini; yoksul banliyölerde gençlerin okullara ve polis karakollarına molotofkokteyli attığını anlatıyor. Bu, sistemin kırılganlığının ve krizin derinliğinin en çarpıcı göstergelerinden biridir.

“Zorunlu Eğitime Hayır!”, sadece eğitim sisteminin yüzeyine değil, derinlerine inen; okulu sorgulayan ve yeni bir eğitim anlayışı için cesurca düşünceler sunan önemli bir eser. Eğitim sisteminin baskı, kontrol ve itaat üzerine kurulduğunu görmek, çocukların özgür bireyler olarak yetiştirilebilmesi için alternatif yollar aramak isteyen herkes için vazgeçilmez bir başucu kitabı.

Bu kitap, okula, eğitime ve çocuk yetiştirmeye dair alışılmış kalıpları kırmak isteyenler için güçlü bir manifesto niteliğinde.

• Devlet ve eğitim ilişkisi ne olmalı?
  Devlet eğitim sistemini kontrol ederek, geleceğin bireylerini nasıl şekillendiriyor? Eğitim özgürleştirici bir süreç olabilir mi yoksa sadece toplumsal kontrol aracı mıdır? Devlet ve eğitim birbirinden bağımsızlaşabilir mi?

• Eğitim, bilgi sevgisini ve özgür düşünceyi besleyen bir alan olabilir mi?
  Platon’un Akademia’sındaki gibi, bireylerin sorgulama ve keşfetme arzusu ile yoğrulduğu bir öğrenme ortamı nasıl yaratılabilir? Günümüz okullarında hâlâ öğretmen merkezli ve kontrol odaklı yaklaşımlar mı hakim?

• Zorunlu eğitim kaldırılırsa ne olur?
  Çocuklar okula gitmek zorunda olmadığında okula devamsızlık artar mı, azalır mı? Gerçek özgürlük içinde öğrenme arzusu kendiliğinden gelişir mi?

• Çocukların özgürlükleri ne kadar gözetiliyor?
  Ebeveynler çocuklarını okula gönderirken ne kadar baskı uyguluyor? Bu baskı, çocukların birey olma haklarını ve karar verme özgürlüklerini nasıl etkiliyor? Çocuklar kendi yaşamlarında ne derece söz sahibi?

• Eğitimde mekân, zaman ve sınıf gibi yapay bölünmeler öğrenmeyi engelliyor mu?
  Öğrenme süreci bölümlere, saatlere ve sınıflara sığdırılabilir mi? Bu yapay kısıtlamalar bireyin gelişimine zarar verir mi?

• Bizler, eğitim sistemi içinde “devlet malı” mı oluyoruz?
  Bireysel özgürlüklerimiz ne ölçüde devlete ait? Kendi çıkarlarımızı düşünmeye, seçimlerimizi yapmaya ne zaman başlayacağız?

Eğitime dair bakış açısını zenginleştirmek isteyenler için ideal bir kitap.

Hazırlayan: Fikiredebiyat Kitap Kulubü